Inclusive design; ontwerpen voor iedereen?

Als UX designers willen we (digitale) producten ontwerpen die voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk zijn – een nobel en ambitieus streven. Inclusive design is een mindset die je helpt om te ontwerpen voor mensen met verschillende beperkingen of achtergronden. In dit artikel vertel ik je meer over het belang en de voordelen van inclusive design.

Een paar jaar geleden studeerde een vriend van mij af als tandarts. Hij had een baan gevonden bij een tandartspraktijk, maar moest wel z’n eigen assistente meenemen. Voor ik het wist had ik een syllabus over tandheelkunde in m’n tas en een speekselafzuiger in m’n hand. Met het zweet op mijn voorhoofd probeerde ik op het juiste moment de juiste instrumenten aan te geven. Ging me best goed af, totdat mijn vriend de tandarts vroeg om een S204 scaler. Uhhh, wat? Ik trok (gelukkig) het juiste laatje open, maar nu… “Die gele daar”, zei de tandarts, waarop ik meteen de gele scaler aangaf. “Euh, nee, niet deze, dan bedoel ik de paarse”. Ietwat vertwijfeld haalde ik een paarse scaler tevoorschijn. “Nee deze ook niet, dan blauw?”

Je raadt het al, mijn vriend de tandarts is kleurenblind, net als ongeveer 8% van de Nederlandse mannen en 0,4% van de Nederlandse vrouwen. Een relatief milde beperking, die desalniettemin toch veel invloed kan hebben op dagelijks leven en hoe je omgaat met digitale producten als websites en apps.

Verschillende mensen ervaren op verschillende momenten een beperking. De mate van deze beperking verschilt per persoon, net als hoe mensen ermee om gaan. Je kunt incidenteel een bril nodig hebben om de kleine lettertjes te lezen, maar ook blind geboren zijn. En daartussen zitten nog een heleboel stappen.

Inclusive design is een mindset

Als je kijkt naar inclusive design, dan focus je niet alleen op permanente lichamelijke beperking als blind of doof zijn, in een rolstoel zitten of een arm missen. Je kijkt ook naar mensen die bijvoorbeeld moeite hebben met hun aandacht verdelen (ADHD), een andere taal spreken of laaggeletterd zijn. En we hebben allemaal wel eens een tijdelijke of situationele beperking. Een tijdelijke beperking kun je ervaren als je bijvoorbeeld je rechterhand hebt gebroken tijdens het sporten, en een aantal weken in in het gips zit. Of je kunt beperkt worden door de situatie waar je je in bevindt. Probeer maar eens een telefoongesprek te voeren terwijl je naast de speakers in een discotheek staat. En naarmate we ouder worden zullen we allemaal onze eigen beperkingen tegenkomen; vanaf ons 40e levensjaar begint ons zicht af te nemen en vanaf ons 65e ons gehoor en motorische en cognitieve vaardigheden. Meer hierover vind je in mijn artikel over UX voor senioren.

Interacties met technologie als computers, smartphones en tablets, maar ook bijvoorbeeld de kaartjesautomaat van NS, leunen sterk op wat we kunnen zien, horen, aanraken, leren en herinneren. (Tijdelijke) beperkingen in deze gebieden hebben daarom ook een groot effect op hoe je met deze technologie om kunt gaan.

Inclusive design stelt mensen voorop. Het is een mindset om te ontwerpen voor de behoeften van mensen met permanente, tijdelijke, situationele of veranderende beperkingen, en dat zijn wij eigenlijk dus allemaal op bepaalde momenten in ons leven.

Het doel van inclusive design is om een zeer diverse set gebruikers, met diverse karakteristieken, jouw product te laten gebruiken in een verscheidenheid aan omgevingen en ervaringen zo te ontwerpen dat ze voldoen aan de behoeften van gebruikers… En uiteindelijk levens te verbeteren.