Welk type UX designer heb je nodig?

Machiel Oskam

Partner & strateeg

UX design is een teamprestatie

Op de banenmarkt is de vraag naar UX designers de afgelopen jaren flink toegenomen. Er is wel onduidelijkheid over de verschillende rollen en activiteiten die de UX designer moet gaan invullen. Welke gespecialiseerde rol hebben we nodig en wat gaat deze UX-er precies doen? En hoe kunnen we de beste passende designer selecteren? In dit artikel krijg je antwoord op deze vragen.

De beschrijvingen op de vacaturebanken snijden meer hout dan een aantal jaren geleden. De solliciterende UX-ers kunnen zich steeds beter vinden in de benodigde rollen en taken, een teken dat user experience design als beroep volwassen is geworden. Desondanks heerst er aan beiden kanten frustratie, leerden wij uit een onderzoek onder ruim 100 startende UX designers en tijdens interim consultancy projecten bij software bedrijven.

Om meer duidelijkheid te scheppen over de verschillende rollen en activiteiten van UX designers beschrijven we 4 kernrollen met additionele activiteiten die gaan over marketing, development en content. Vaak ben je met één UX designer niet geholpen, want UX design is een teamprestatie — vinden wij. Om verder onbegrip te voorkomen beschrijven we hier een overzicht van de rollen de wij hanteren:


Verantwoordelijkheden en specialisaties
We ontmoeten bij software bedrijven en tijdens onze masterclasses veel UX designers die zijn overladen met werkzaamheden die zij onmogelijk alleen kunnen uitvoeren. We noemen dit het ‘UX team of one’. Vaak een stressvolle functie die gepaard gaat met veel onbegrip binnen de organisatie. Bedrijven die voor het eerst investeren in UX zijn op zoek naar ‘T-shaped’ specialisten die een veelheid aan activiteiten kunnen uitvoeren, soms van klantonderzoek, data analyses tot frontend development. De achterliggende reden is de beperkte investeringsmogelijkheden, maar ook de onbekendheid met UX design activiteiten en de resultaten die daarmee kunnen worden behaald.


Wanneer heb je welke rol nodig?
Nieuwe technologische ontwikkelingen en UX design trends vragen om nieuwe en gespecialiseerde rollen. Het inhuren of in dienst nemen van één UX designer met een breed pakket aan verantwoordelijkheden gaat ten koste van de kwaliteit van benodigde specialistische onderdelen. De aanleiding voor het inzetten van een UX designer kan bijvoorbeeld zijn:

  • Een nieuw idee valideren in de markt
  • De gebruiksvriendelijkheid van een app of applicatie verhogen
  • De klanttevredenheid (customer experience) verhogen
  • Het rendement van een website of webshop verhogen
  • De visuele uitstraling van een website, app of applicatie verbeteren

Bovenstaande organisatiedoelen worden vaak beschreven in vacatures, maar zijn moeilijk te realiseren door één UX designer. Welke rollen heb je dan wel nodig? Een researcher is een heel ander type ‘designer’ dan een visueel ontwerper. De researcher test producten en haalt relevante informatie op bij de klant. Het spreekt verder voor zich dat een visueel ontwerper niet zijn eigen werk test: dat is geen onafhankelijk onderzoek. Het testen en valideren van nieuwe product ideeën behoeft meer strategische kennis van de markt en is een gecombineerde rol van een UX lead en een UX researcher.


UX is een teamprestatie
Er wordt binnen grotere organisaties steeds meer met verschillende UX rollen gewerkt. Afhankelijk van de vraag en de fase waarin het product zich bevindt wordt een team van specialisten samengesteld. Deze aanpak is nog even wennen voor de meeste IT en technologie bedrijven. Het is even schrikken als er in plaats van één, twee of drie UX designers nodig zijn.

Ondertussen wordt er wel druk ontwikkeld met een SCRUM team bestaande uit een PO (product owner), een SCRUM Master en een flink aantal full-time developers. De vraag is of dat nodig is, aangezien er veel bespaard kan worden door het inzetten van UX tools en en werken volgens het user-centered design proces.


De investering in UX terugverdienen
Voor de inhuur van UX is een prima businesscase te maken. Voorwaarde is wel dat in die berekening de kosten voor IT ook worden mee berekend. Denk aan ‘waste’ op development (door de ontwikkeling van onnodige functionaliteiten) en de impact van ontevreden gebruikers en klanten. Door het uitvoeren van een nulmeting en het opstellen van ‘UX metrics’ kan een start worden gemaakt met het maken van een businesscase.

Bij organisaties waar UX op het hoogste niveau wordt bedreven (zoals AirBNB en Spotify) is de vraag over de ROI van UX al lang niet meer relevant. Daar is het een strategische voorwaarde en deels de oorzaak van hun snelle groei. UX en development teams werken geïntegreerd samen aan het behalen van helder geformuleerde doelen: snel, iteratief en altijd user-centered.


Opkomst van de UX lead
Door de toename van het aantal UX designers die werkzaam zijn binnen development teams ontstaat ook steeds meer de vraag naar meer strategische en leidinggevende rollen. Veel bedrijven staan onder druk om vernieuwende digitale proposities versneld in de markt te zetten, en daarbij direct onderscheidend en succesvol te zijn. Met alleen een technisch team dat bestaat uit developers en een product owner is dat niet langer mogelijk.

De speler met de slimste en meest gebruiksvriendelijke user interface zal de wedstrijd winnen. De digitale strateeg of UX lead is de bruggenbouwer tussen business, marketing en product development. Lees bijvoorbeeld meer over de activiteiten van Rogier bij ANWB. De UX lead overziet problemen en uitdagingen vanuit een holistisch perspectief en is vanwege jarenlange ervaring het beste in staat om UX designers, data analisten en frontend developers aan te sturen. De UX lead is mede-verantwoordelijk voor de transitie naar een optimaal user-centered design proces en zal met behulp van kwalitatieve en kwantitatieve data de meeste keuzes kunnen verdedigen en onderbouwen.


Wat te doen?
De meeste problemen bij het gebruik van software zijn duidelijk aan te wijzen; teveel features die amper worden gebruikt, onduidelijke interface copy, geen rapportage van data, geen usability onderzoek. Het product werkt vaak functioneel, maar een effectieve en menselijke dialoog tussen het product en de gebruiker ontbreekt.

Zorg daarom voor het opzetten van multidisciplinaire teams waarbij iedereen zijn expertise inzet voor de hoogste gebruikerservaring. Het is een nieuwe manier van denken (en inkopen) maar wel de enige manier om snel waarde te kunnen toevoegen, zonder achteraf herstelwerkzaamheden uit te voeren of marktaandeel te verliezen.


Blended UX Expert teams
Investeer bij beperkt budget in minimaal twee rollen: de UX researcher en een interactieontwerper. De researcher verzamelt (klant)data en zal de ‘voice of the user’ toevoegen aan productontwikkeling. De interactieontwerper vertaalt deze inzichten naar slimme interacties, gebruikerspaden en een schaalbare informatiearchitectuur. De meer ervaren interactieontwerper zal ook de bestaande grafische user interface kunnen gebruiken voor het ontwikkelen van de wireframes en prototypes. Als er meer ruimte komt kan de UI (user interface) designer de grafische interface verder uitwerken en elementen toevoegen aan de grafische style guide of het Design System.

Bij Online Department bieden we een ‘blended UX expert team’ voor de investering van één full-time UX designer. We hebben geleerd dat dit goed aansluit op de wensen van de klant en het beschikbare budget. Meerdere specialisaties worden op het juiste moment in het project ingezet. Het team wordt altijd begeleid en gecoacht door een UX lead waardoor we parallel aan productontwikkeling ook het proces kunnen beïnvloeden en organisaties kunnen helpen met het opschalen van het UX Maturity niveau.

Gerelateerde artikelen

Dual Track Agile
Gebruikersonderzoek met oudere doelgroep